Druk op "Enter" om naar de inhoud te gaan

Dictatuur van de reclame

Eén van de meest opvallende verschillen tussen Cuba en Nederland is het vrijwel ontbreken van com­merciële reclame. Ook op radio en tv. Net zo min als in de krant Granma. Nederland kent sinds 1965 reclame op de tv en sinds 1968 op de radio. Dat is al zo lang geleden dat niemand in Nederland zich er een voorstelling van kan maken hoe het is om te leven zonder reclame. Daarvoor moet je dus naar Cuba toe.

In Nederland verdienen zo’n 50.000 mensen hun brood in de reclamebranche. Kranten zijn voor ruim 50% afhankelijk van reclame, de publieke omroep voor ruim 25%. Daarnaast wordt er een kleine miljard door bedrijven uitgegeven voor sponsoring van sport en cultuur, wat ook een vorm van reclame is.

Het effect van reclame is dat de consument geld uitgeeft aan het product waar goeie reclame voor gemaakt wordt en dus minder aan producten waarbij dat niet het geval is. Met andere woorden: het effect van reclame is een verplaatsing van koopkracht van het ene naar het andere product, waarbij bovendien een deel aan de strijkstok van de reclamemaker blijft hangen.

Dat reclame belangrijk is voor de economie valt moeilijk in te zien. Immers, mensen kunnen nu eenmaal niet meer geld uitgeven dan ze hebben en dat wordt niet meer door reclame. Integendeel. Als je 1 euro betaalt voor een fles frisdrank, dan wordt 10 cent daarvan gebruikt om de kosten van reclame te dekken. Dus hoe meer reclame, hoe minder frisdrank je krijgt voor je geld.

Waarom doen bedrijven dan aan reclame? Het antwoord is: om niet achter te blijven. Als de concurrent reclame maakt moet je meedoen, anders ga je failliet. En dus doen alle bedrijven aan reclame. De kosten van reclame worden uiteindelijk betaald door de consument die uiteraard mét reclame duurder  uit is dan zonder reclame.

Een overheid die de kosten van levensonderhoud voor haar burgers zo laag mogelijk wil houden zou het maken van reclame dus eigenlijk tegen moeten gaan. In elk geval door die niet op radio en tv toe te staan. Dat zou het luister- en kijkgenot ook zeer ten goede komen. Een meerderheid van de luisteraars/kijkers schakelt naar een andere zender zodra er reclame komt of gaat even naar de w.c. of de keuken om koffie te halen.

Reclame heeft nog meer nadelen. Kranten, radio en tv zijn erg afhankelijk van reclame inkomsten. Het gevolg daarvan is dat zij aantrekkelijk proberen te zijn voor adverteerders en dat adverteerders op die manier dus ook invloed hebben op wat de media uitzenden en afdrukken. Een krant, radio of tv station dat nieuws brengt dat kritisch is over de macht van multinationals of de overheid raakt adverteerders kwijt. De verrechtsing van de media heeft zonder twijfel ook met de opkomst van reclame te maken.

In de Nederlandse pers waren dissidenten en kritische schrijvers uit de Sovjet-Unie erg populair, maar dissidenten in de Nederlandse politiek worden in de Nederlandse kranten en op de Nederlandse radio en tv doodgezwegen, zoals Noam Chomsky in de VS door de media wordt doodgezwegen. Van een onafhankelijke en vrije pers is in Nederland dus geen sprake en dat heeft heel veel met reclame te maken.

Reclame maakt mensen ook ongelukkig. Reclame is er namelijk op gericht mensen ervan te over-tuigen dat zij gelukkiger zouden zijn als zij een bepaald product zouden kopen. De consument zal zich dus, als de reclame effectief is, ongelukkig voelen als hij dat product niét kán kopen. Hij zal in elk ge­val het gevoel hebben dat hij wat mist, een gevoel dat hij alleen verhelpen kan door de aankoop te doen. Voor mensen met weinig geld moet reclame dus een voortdurende kwelling zijn.

Een bijzonder kwalijk aspect van reclame is dat het mensen een idee opdringt hoe zij zouden moeten zijn. Als je een goede moeder bent koop je voor je kind alleen nog maar Pamper luiers. Als je een goede huisvrouw bent gebruik je alleen nog maar het dure wasmiddel  Robijn. Als je een leuke man bent rijd je alleen nog maar Volvo. En als je een aantrekkelijke vrouw wil zijn zorg je dat je slank bent en er jong uitziet. En wie niet aan die ideaalbeelden kan voldoen, jammer dan.

In Cuba is reclame verboden, waardoor vrouwen niet hoeven te voldoen aan een schoonheidsideaal. Sunny Bergman maakte hierover een documentaire, waarin zichtbaar is dat wegens dit gebrek aan een vast schoonheidsideaal, vrouwen zichzelf mooi vinden, ongeacht hun huidskleur of lichaams­vorm. https://www.youtube.com/watch?v=47fmSUcCM_0

Reacties zijn gesloten.