Druk op "Enter" om naar de inhoud te gaan

All governments lie

Dat ook ik Trump een weerzinwekkende figuur vind, laat ik daar maar mee beginnen. Anders krijg ik misschien het verwijt dat ik het voor hem opneem. Je moet tegenwoordig erg uitkijken met wat je schrijft, want steeds vaker wordt alleen de eerste regel gelezen.

Wat ik zeggen wou is dat ik de verontwaardiging nogal hypocriet vind over het gemak waarmee Trump leugens rondstrooit en er zelfs openlijk voor uitkomt schijt te hebben aan de feiten. Logen zijn voorgangers dan niet? En is liegen niet zó gewoon in de politiek dat liegen en politiek gewoon op hetzelfde neerkomt?

De Amerikaanse journalist I.F. Stone, die als eerste de leugens van president Johnson naar aanleiding van het incident in de golf van Tonkin (Vietnam 1964) aan de kaak stelde ging er vanuit dat “all governments lie”. Noam Chomsky voerde tijdens zijn Huizingalezing in 1977 aan dat het bedenken en onderbouwen van leugens de voornaamste taak is van intellectuelen die voor de overheid werken.

Dat er zo’n enorme ophef wordt gemaakt over de leugens van Trump heeft een aantal redenen. De eerste is dat hij zo openlijk liegt. Niet eens de moeite doet om zijn leugens te maskeren. De tweede reden van de opwinding is dat politici en journalisten, door zich zo tegen Trump af te zetten de indruk willen vestigen dat zij zelf wél eerlijk zijn.

Wat is nu precies het verschil tussen de leugens van Trump en de leugen van wethouder Lot van Hooijdonk dat de lucht in Utrecht 25% schoner wordt door de milieuzone? Dat beweerde ze in 2014 en daarop is ze nooit teruggekomen. Ze weigert daar ook over te debatteren. Het verschil is dat Trump een rechtse populistische president is en Lot van Hooijdonk van GroenLinks. Maar als dat de reden is om Trump zijn leugens te verwijten en Van Hooijdonk niet, dan wordt er wel heel erg met twee maten gemeten.

Dat de leugen door de overheid aan de orde van de dag is komt omdat de leugenaar er zo makkelijk mee wegkomt. De ambtenaar die liegt kan, als hij tegen de lamp loopt, aanvoeren dat hij loog in opdracht van de wethouder en de wethouder voert gewoon aan dat hij zich heeft verlaten op zijn ambtenaren. De praktijk is bovendien dat de gemeenteraad zich heel gemakkelijk voor laat liegen, want er is altijd een meerderheid die het college steunt.

De leugen is bovendien buitengewoon effectief. Het bedenken van een leugen kost een paar seconde, de weerlegging ervan kost daarentegen zoveel dagen dat niemand meer weet waar het over ging. De leugen haalt dus wél de actualiteit, de weerlegging niet. Daarbij komt dat de wethouder wél de krant en het NOS haalt en de kritische burger niet. Elke wethouder weet dat je ongestraft kan liegen, want de waarheid haalt je toch niet in.

Als de leugen door de overheid niet gewoon zou zijn, dan zou de overheid ook  niet zo gebeten zijn op klokkenluiders en ze zoveel mogelijk het leven zuur maken. Bestuurders en politici houden de schijn op van eerlijkheid, maar zijn er ondertussen van overtuigd dat er zonder leugens, misleiding en geheimhouding niet valt te regeren en te besturen.

Het is zo erg gesteld dat liegende bestuurders en ambtenaren, in elk geval in Nederland, door het strafrecht uitdrukkelijk in bescherming worden genomen, zolang dat liegen maar gebeurt bij de uitoefening van een exclusieve overheidstaak. Zie het Pikmeerarrest. Wolfsen nam ooit het initiatief om aan die strafrechtelijke immuniteit een eind te maken, in 2015 werd dat door de Eerste Kamer afgeschoten. Liegen moet immers kunnen. Althans door de overheid.

Rafael Correa, president van Ecuador, had een voorkeur voor Trump boven Clinton. Zijn argument is dat Trump geen geheim maakt van zijn rechtse en imperialistische opvattingen en dat dat het verzet in Latijns Amerika tegen de VS erg ten goede komt. Dat kan je inderdaad beter hebben dan een politicus met een rechtse agenda die zich redelijk en links voordoet. De geraffineerde leugen is gevaarlijker dan de brutale leugen.

Reacties zijn gesloten.