Het ophelderingspercentage in 2024 in de provincie Utrecht voor diefstal (29.100) was 9%, diefstal uit/vanaf auto (5.795) 1,5%, vernieling aan auto (2.095) 9,4%, zakkenrollerij (960) 4,4% en verkrachting (125) 13,8%.[1] “Opgehelderd” betekent dat de politie denkt te weten wie de dader is. Of die dan nog vervolgd wordt, hangt ervan af of de politie voldoende bewijs heeft en of het OM genoeg capaciteit heeft.
Dat ophelderingspercentage wordt berekend over de geregistreerde misdrijven. Dat zijn de misdrijven in verband waarmee aangifte is gedaan. Vaak wordt er geen aangifte gedaan. Vanwege de geringe kans op opheldering en vervolging, schaamte of angst voor represailles. Dat betekent dat de “opgehelderde” misdaad maar het topje van de ijsberg is.
Er worden al jaren veiligheidsplannen gemaakt door de gemeente Utrecht, maar hebben die de stad nu veiliger gemaakt? Dat is zeer de vraag.
De Utrechtse Rekenkamer kwam in 2020 met het rapport Regie op Veiligheid en Handhaving. De conclusie was: “Utrecht pakt regierol veiligheid goed op”.[2] Een onbegrijpelijke conclusie, want het bleek volgens het rapport niet mogelijk de bijdrage van de regierol vast te stellen op de doeltreffendheid en doelmatigheid van het beleid. (p.8)
Hoe kwam het dat de Rekenkamer tot die onbegrijpelijke conclusie kwam? Dat kwam doordat de Rekenkamer zich vrijwel alleen liet leiden door de beleving van veiligheidgebiedsmanagers, coördinatoren, clusterhoofden, beleidsadviseurs, teamleiders, chefs, sectorhoofden, afdelingshoofden, programmamanagers, de directeur VTH en de burgemeester. Dus niet door de feiten.
Dat al die managers, leidinggevenden, beleidsadviseurs e.d. denken en beweren dat de regierol voor veiligheid goed wordt opgepakt, zegt natuurlijk niet zo veel. Natuurlijk vinden ze dat ze het goed doen, dat de veiligheid verbetert en ook dat ze over meer middelen en handhavers moet beschikken in verband met de groeiende “ondermijning”. Dat betekent immers werk op de plank.
De Rekenkamer had, om het effect van het veiligheidsbeleid te beoordelen, naar de uitvoering van het veiligheidsbeleid moeten kijken. Hoe vaak werd er gehandhaafd, hoe werd dat gedaan, in welke gevallen en wat was het resultaat? Dat wordt bijgehouden door zowel Toezicht en Handhaving als door de politie. Dat viel dus niet zo moeilijk te achterhalen.
Ik heb er jaren terug een wob/woo-verzoek naar gedaan, toen het vervroegde sluitingsuur voor de horeca op een deel van de Amsterdamsestraatweg werd ingevoerd, waar veel “ondermijning” zou plaatsvinden. Wat mij toen opviel, was dat de aanleiding voor het handhaven meestal weinig met veiligheid of criminaliteit te maken had (en zelfs niet met klachten over nachtelijke overlast).
In de loop van twee jaar werd er vier maal opgetreden tegen gokken, één maal tegen seksuele diensten. Alle andere feiten waartegen werd gehandhaafd, waren overtredingen mbt winkelsluitingstijden, niet aanwezig zijn van een leidinggevende in een broodjeszaak, rumoerige afzuiginstallatie, gebrekkige ontgeuring van bakdampen, geluidsoverlast van ventillator, detailhandel in strijd met bestemmingsplan, verkoop van alcohol zonder vergunning, verkoop consumenten-vuurwerk. Goed dat er wat tegen gedaan werd, maar van een totaal andere orde dan geweldpleging, verkrachting, diefstal, zakkenrollerij, inbraak, straatroof e.d. Gedragingen die wél maken dat mensen zich op straat onveilig voelen.
Kortom, er is sprake van een sterke focus op regelovertreding en “preventie”. Zie ook het plan Grenzen stellen en perspectief bieden. Dat legt zich toe op potentiële jonge criminelen. “Voorkomen dat iemand het criminele pad opgaat, is natuurlijk veruit het beste”.[3] Hoezo? Waarom niet vooral inzetten op de strijd tegen mishandeling, verkrachting, straatroof, afpersing en bedreiging, inbraak met geweld en vuurwapenmisdrijven? Is dat niet het meest urgent? Is het aanpakken van echte criminelen niet juist de beste manier om potentiële criminelen te laten zien dat misdaad niet loont? Veel beter dan nog meer vergunningplicht en nog meer regeltjes?
Overigens, met het oog op preventie is in de Utrechtse APV art. 2:47 opgenomen. Dat maakt het mogelijk om bedrijfsmatige activiteiten aan te wijzen waarvoor een vergunning nodig is. Niet alleen voor horeca, seks- en vechtsportbedrijven , maar ook voor een kapperszaak, nagelstudio, schilders- en of stucbedrijf, koeriersdienst, fietsenmakerij en noem maar op. Laagdrempelige bedrijvigheid! Maar die lage drempel wordt aanzienlijk hoger als je er een vergunning voor nodig hebt, waarvoor je dan uitvoerig gescreend wordt. Veel extra werk voor Veiligheid en VTH. Dat wel. Maar voor wie al eens met de politie in aanraking is geweest, zal de verleiding om dan maar voor zwart geld en criminele activiteiten te (blijven) kiezen er zeker niet minder op worden.
De voorkeur voor handhaven op regelovertreding en het niet focussen op echte criminaliteit komt doordat dat het gewoon makkelijker scoren is. Echte criminelen hebben bovendien dure advocaten en deinzen er niet voor terug ambtenaren en bestuurders te bedreigen.[4] Criminelen hebben soms ook relaties binnen de overheid en bestuurders en ambtenaren van die overheid worden, anders dan horecaondernemers, niet altijd uitvoerig gescreend.
Om te laten zien dat Veiligheid en Handhaving goed bezig zijn, worden overtredingen waartegen gehandhaafd wordt in raadsbrieven gepresenteerd als “ernstige ontwrichting” van de samenleving en worden burgers en ondernemers (vooral kleine ondernemers) keihard aangepakt, vaak om niks. Dit terwijl de echte criminelen buiten schot blijven en de cijfers voor mishandeling, verkrachting, straatroof, inbraak, afpersing, bedreiging, vuurwapenbezit, onverminderd hoog blijven.
Dat Utrecht daar veiliger door wordt, is natuurlijk niet het geval. Integendeel, want de strijd tegen de echte criminaliteit wordt ontweken. Openbare Orde en Veiligheid en Toezicht en Handhaving zouden zich er veel meer op moeten toeleggen om, samen met de politie, echt boeven te gaan vangen.
[1] https://opendata.cbs.nl/statline/#/CBS/nl/dataset/83648NED/table?ts=1744574297435 en https://opendata.cbs.nl/statline/#/CBS/nl/dataset/83648NED/table?fromstatweb
[2] https://www.binnenlandsbestuur.nl/bestuur-en-organisatie/rekenkamer-positief-over-utrechtse-regie-op-veiligheid
[3] Toelichting raadsvoorstel nota Grenzen stellen, perspectief bieden” p. 2
[4] https://www.wodc.nl/actueel/nieuws/2020/10/15/bedreiging-en-intimidatie-van-burgemeesters-blijft-een-probleem
https://vng.nl/artikelen/bedreigde-ambtenaren-niet-normaal-meer
Reacties zijn gesloten.